بررسی روند رشد قیمت املاک در شهرهای مختلف عربستان
در سال‌های اخیر، بازار املاک عربستان به یکی از جذاب‌ترین مقاصد سرمایه‌گذاری در خاورمیانه تبدیل شده است. رشد اقتصادی ناشی از «چشم‌انداز ۲۰۳۰»، برنامه‌های گسترده دولت برای توسعه زیرساخت‌ها و افزایش تقاضا در شهرهای اصلی نظیر ریاض، جده و دمام، تأثیر چشمگیری بر روند قیمت املاک گذاشته‌اند. ازسویی، مقررات تازه‌ای، امکان مالکیت خارجی را تسهیل به جذب سرمایه‌گذاران خارجی کمک کرده است. در همین حال، تفاوت‌های منطقه‌ای و عوامل محلی (از جمله میزان عرضه و تقاضا، سطح درآمد جمعیت و سبک زندگی) سبب شده است که هر شهر عربستان ویژگی‌های متمایز خود را در زمینه رشد قیمت املاک داشته باشد؛ بنابراین در ادامه، ابتدا به‌مرور کلی وضعیت بازار املاک عربستان می‌پردازیم و سپس نگاهی دقیق‌تر به روند رشد قیمت املاک در شهرهای مختلف عربستان خواهیم داشت. با ما همراه باشید.
نگاهی کلی به رشد قیمت املاک در شهرهای مختلف عربستان
طی دهه اخیر، عربستان سعودی با اقدامات اساسی در حوزه اصلاحات اقتصادی و افزایش عرضه مسکن توانسته تقاضای رو به رشد جمعیت جوان خود را تا حدی پاسخ بدهد. بااین‌حال، گزارش‌های رسمی بیان می‌کنند که رشد قیمت املاک مسکونی در برخی شهرها همچنان قابل‌توجه است. ازسوی‌دیگر، آمارهای وزارت دادگستری عربستان در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهند که اگرچه تعداد معاملات ملکی در برخی مناطق کاهش یافته است؛ اما قیمت واحدهای مسکونی در شهرهایی مانند ریاض و جده رو به افزایش بوده است. عوامل کلان مؤثر در این افزایش قیمت عبارت‌اند از:
- تقویت زیرساخت‌های شهری و دسترسی به وام‌های مسکن؛
- افزایش هزینه ساخت‌وساز و قیمت مصالح ساختمانی؛
- توجه سرمایه‌گذاران خارجی به بازار عربستان، به‌ویژه پس‌از تغییر قوانین مالکیت خارجی؛
- تقاضای زیاد برای واحدهای مسکونی و روند رو به رشد شهرنشینی.
ریاض: قطب سیاسی و اقتصادی عربستان
ریاض به‌عنوان پایتخت عربستان، بیشترین سهم را در معاملات ملکی به خود اختصاص داده است. دلیل اصلی این موضوع، رشد اقتصادی پایدار و تمرکز ادارات دولتی و شرکت‌های چندملیتی در این شهر است. براساس داده‌های اخیر، قیمت آپارتمان در برخی مناطق ریاض تا ۶۰ درصد در سه سال گذشته افزایش یافته است. ویلاها نیز شاهد رشدی بین ۵ تا ۱۰ درصد در سال بوده‌اند. رونق اشتغال در حوزه‌های دولتی و خصوصی، نیاز به تأمین مسکن برای نیروهای کار مهاجر و گسترش پروژه‌های زیرساختی (نظیر متروی ریاض) از جمله عوامل کلیدی در این افزایش قیمت هستند. همچنین پیش‌بینی می‌شود با ادامه روند جذب شرکت‌های بین‌المللی (از جمله انتقال دفاتر منطقه‌ای به ریاض) و طرح‌های توسعه شهری، فشار بر قیمت‌ها و روند افزایش نرخ املاک همچنان بالا باقی بماند.
جده: ساحل دریای سرخ و مرکز بازرگانی
جده به‌عنوان بندر اصلی عربستان در دریای سرخ، نقطه اتصال تجاری و گردشگری در این کشور محسوب می‌شود. این شهر همواره مقصد سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و در سال‌های اخیر شاهد رشد قابل‌ملاحظه قیمت املاک، به‌ویژه آپارتمان‌های لوکس و ویلاهای ساحلی، بوده است. طبق گزارش‌ها، قیمت برخی از آپارتمان‌ها در جده طی سه سال اخیر بیش‌از ۲۰ درصد افزایش یافته است. در سال ۲۰۲۲، میانگین رشد ۶.۷ درصدی در قیمت ویلاها ثبت شده است. وجود پروژه‌های گردشگری و اقامتی در سواحل دریای سرخ، موقعیت استراتژیک در حمل‌ونقل و تجارت بین‌المللی و پروژه‌های توسعه شهری مانند جده Economic City از اصلی‌ترین عوامل رشد قیمت املاک در این شهر به‌شمار می‌روند.
دمام و ظهران در منطقه شرقی
بد نیست در بررسی روند رشد قیمت املاک در شهرهای مختلف عربستان به شهرهای دمام و ظهران هم اشاره کنیم. این دو شهر به‌واسطه نزدیکی به مراکز نفت و گاز (نظیر آرامکو) و همچنین مجاورت با خلیج فارس، رشدی پایدار در بخش املاک تجاری و مسکونی تجربه کرده‌اند، به‌طوری‌که ویلاها در دمام افزایش قیمتی حدود ۱۷.۴ درصد را در سال ۲۰۲۲ تجربه کرده‌اند که رقمی بالاتر از متوسط کشوری است. همچنین، حضور نیروهای متخصص در حوزه نفت و گاز و شرکت‌های وابسته، تقاضای زیادی را برای ملک‌های باکیفیت رقم زده است. این مسئله قیمت متوسط آپارتمان و ویلا را در منطقه همچنان بالاتر می‌برد. علاوه‌براین با توجه به طرح‌های چندجانبه در حوزه انرژی و خدمات لجستیک در بنادر شرقی، انتظار می‌رود قیمت املاک در این مناطق تا چندین سال روند صعودی خود را حفظ کند.
مکه و مدینه: مشناء مکتب اسلامی
مکه و مدینه به‌دلیل جایگاه مذهبی، شرایط ویژه‌ای دارند و خرید و فروش ملک در این دو شهر برای اتباع خارجی بسیار محدود است. باوجوداین، پروژه‌های عمرانی و هتل‌های زیارتی تقاضای بالایی برای زمین‌های تجاری و اقامتی ایجاد کرده‌اند؛ اما نزدیکی به خانه خدا، قیمت ویلا و آپارتمان را در این شهرها به‌مراتب بالاتر از میانگین ملی برده است. ملک‌های اطراف مناطق مقدس معمولاً رشد سریع‌تری از نظر قیمت دارند. بااین‌حال به‌صورت کلی، امکان مالکیت خارجی در محدوده مکه و مدینه بسیار محدودتر از سایر شهرها است و برای این منظور، اغلب سرمایه‌گذاران از راه مشارکت با شرکت‌های داخلی یا سرمایه‌گذاری غیرمستقیم وارد می‌شوند.
عوامل کلیدی تأثیرگذار بر تفاوت قیمت در شهرهای عربستان
در روند رشد قیمت املاک در شهرهای مختلف عربستان، چند عامل کلیدی هستند که بر تفاوت قیمت در شهرهای مختلف تأثیر می‌گذارند:
- زیرساخت‌های شهری: پیشرفت حمل‌ونقل، شبکه مترو و امکانات رفاهی باعث جذب ساکنین و افزایش قیمت در شهرهای دارای پروژه‌های عمرانی.
- تجارت و اشتغال: شهرهایی که قطب صنعت، نفت و گاز یا تجارت بین‌المللی هستند (مانند ریاض، جده و دمام) تقاضای ملکی بالاتری دارند.
- قوانین مالکیت خارجی: تغییرات در مقرراتی مانند اقامت ممتاز یا محدودیت‌های خاص در مکه و مدینه، الگوهای سرمایه‌گذاری را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- سیاست‌های دولتی و چشم‌انداز ۲۰۳۰: حمایت دولت از ساخت مسکن ارزان‌قیمت، توسعه بخش گردشگری و تشویق سرمایه‌گذاری خارجی روی بازار مسکن تأثیر مستقیم دارد.
گزارش‌ها و آمارهای موجود نشان می‌دهند که بازار املاک عربستان در مسیر صعودی قرار دارد؛ هرچند شدت این رشد در شهرهای مختلف متفاوت است. ریاض با جذب شرکت‌های بین‌المللی و رونق اقتصادی، جده با موقعیت ویژه گردشگری و تجاری، دمام و ظهران با تمرکز بر صنعت نفت و گاز و مکه و مدینه با محوریت زیارتی و مذهبی، همگی ریسک و بازده‌های متفاوتی دارند. بدین ترتیب، نکاتی که سرمایه‌گذاران در بررسی روند رشد قیمت املاک در شهرهای مختلف عربستان باید مدنظر داشته باشند، عبارت‌اند از:
- شناخت دقیق مقررات محلی (خصوصاً در مکه و مدینه)؛
- مطالعه بازار اجاره و پتانسیل رشد در هر منطقه؛
- درنظرگرفتن زیرساخت‌های تازه در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰؛
- بهره‌مندی از خدمات مشاوره تخصصی و منابع رسمی مانند gov.sa.
بررسی روند رشد قیمت املاک در شهرهای مختلف عربستان نشان می‌دهد که افزایش چشمگیر قیمت املاک در اغلب شهرهای عربستان، حاصل تلفیقی از رشد اقتصادی، طرح‌های زیرساختی وسیع و گرایش دولت به جذب سرمایه‌گذاران خارجی است؛ اما با وجود نوسانات و تفاوت‌های منطقه‌ای، چارچوب کلی بازار املاک این کشور نشان از پتانسیل بالای سرمایه‌گذاری دارد. برای کسب بهترین نتیجه، توصیه می‌شود از مشاوره متخصصان بهره بگیرید و تحولات شهری و قوانین مالکیت را با دقت رصد کنید.
