تأثیر پروژه‌های توسعه‌ای بر بازار املاک عربستان
عربستان سعودی در سال‌های اخیر با اجرای طرح‌های کلان توسعه‌ای و چشم‌انداز ۲۰۳۰ (Vision 2030) به‌دنبال تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت است. این رویکرد جدید، پروژه‌های بزرگی مانند «نئوم (NEOM)»، «دریای سرخ (Red Sea Project)»، «قدیه (Qiddiya)» و «آمالا (Amaala)» را به وجود آورده است که انتظار می‌رود تأثیر چشمگیری بر بازار املاک و مستغلات کشور داشته باشند. در همین راستا، اصلاحات قانونی و تسهیلات سرمایه‌گذاری، به‌ویژه از طریق طرح اقامت پریمیوم عربستان، جذابیت خرید ملک در عربستان را برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی افزایش داده است. اکنون در ادامه، تأثیر پروژه‌های توسعه‌ای عربستان بر بازار املاک و مستغلات را بررسی می‌کنیم و مزایا و چالش‌های این روند رشد را موردتوجه قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
چشم‌انداز ۲۰۳۰ در رونق بازار املاک عربستان
برنامه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» (Vision 2030) که توسط ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان، رونمایی شد، یک طرح جامع برای تنوع‌بخشی اقتصادی و بهبود سطح رفاه عمومی است. مهم‌ترین ابعاد این طرح و تأثیر پروژه‌های توسعه‌ای عربستان بر بازار املاک و مستغلات عبارت‌اند از:
- تقویت اقتصاد غیروابسته به نفت: با تشویق سرمایه‌گذاری خصوصی در حوزه‌های گردشگری، سرگرمی و فناوری، جریان ورودی سرمایه به بخش املاک و زیرساخت‌های شهری افزایش می‌یابد.
- زیرساخت‌های نوین و کلان‌پروژه‌ها: پروژه‌هایی که در قالب چشم‌انداز ۲۰۳۰ تعریف شده‌اند، می‌توانند به رشد سریع شهرسازی، افزایش تقاضا برای واحدهای مسکونی و ظهور قطب‌های جدید شهری منجر شوند.
- اصلاحات قانونی و سهولت سرمایه‌گذاری: دولت عربستان مقررات مرتبط با مالکیت خارجی در املاک را تسهیل و برنامه «اقامت ممتاز» را معرفی کرده است تا سرمایه‌گذاران بتوانند با اطمینان بیشتری در املاک سرمایه‌گذاری کنند.
معرفی مهم‌ترین پروژه‌های املاک عربستان
مجموعه‌ای از پروژه‌های عظیم یا اصطلاحاً «گیگا پروژه‌ها» در عربستان تعریف شده‌اند که هرکدام نقش منحصربه‌فردی در شکل‌دهی آینده بازار املاک دارند:
نئوم (NEOM)
این پروژه، شامل خصوصیات زیر است:
- موقعیت: در شمال غرب عربستان و نزدیک به مرز اردن و مصر؛
- ویژگی‌ها: شهری آینده‌نگر با تمرکز بر فناوری، انرژی‌های پاک و سبک زندگی هوشمند؛
- تأثیر بر املاک: ساخت زیرساخت‌های مسکونی، تجاری و اداری، فرصت‌های بی‌نظیری برای خرید و سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند.
دریای سرخ (Red Sea Project)
خصوصیات این پروژه، شامل موارد زیر است:
- هدف: توسعه گردشگری لوکس در سواحل دریای سرخ؛
- چشم‌انداز: ساخت هتل‌ها، ویلاهای تفریحی، جزایر مصنوعی و اسکله‌های پیشرفته؛
- تأثیر بر املاک: با رشد گردشگری خارجی، تقاضا برای ویلاهای تفریحی، واحدهای اقامتی و مراکز خرید افزایش می‌یابد.
قدیه (Qiddiya)
این پروژه، دارای خصوصیات زیر است:
- موقعیت: نزدیکی شهر ریاض؛
- موضوع: پروژه تفریحی و سرگرمی بزرگ برای تبدیل عربستان به یکی از قطب‌های گردشگری؛
- تأثیر بر املاک: رونق بازار زمین‌های اطراف، ساخت واحدهای اقامتی و هتل‌ها و افزایش تقاضای خدمات مرتبط با سرگرمی و گردشگری.
آمالا (Amaala)
این پروژه، خصوصیات زیر را دارد:
- ماهیت: توسعه تفرجگاهی و گردشگری در کرانه دریای سرخ؛
- مزیت: تمرکز بر توریسم لوکس، خدمات درمانی و بهداشتی پیشرفته؛
- تأثیر بر املاک: رشد چشمگیر قیمت زمین در مناطق ساحلی و افزایش سرمایه‌گذاری در ساخت‌وسازهای مرتبط با گردشگری سلامت.
تأثیر بازار املاک عربستان بر توسعه شهری و زیرساخت‌ها
این پروژه‌های عظیم، نه‌تنها بر بخش گردشگری و سرگرمی، بلکه بر توسعه شهری و زیرساخت‌های مهم کشور تأثیر مثبت داشته‌اند:
- بهبود حمل‌ونقل و راه‌ها: ساخت بزرگراه‌ها، فرودگاه‌های جدید و به‌روزرسانی مسیرهای دریایی، دسترسی به مناطق دورافتاده را تسهیل کرده و ارزش زمین در مناطق جدید را بالا برده است.
- افزایش عرضه مسکن: با گسترش شهرهای جدید و ایجاد قطب‌های صنعتی، نیاز به ساخت واحدهای مسکونی و متناسب‌سازی زیرساخت‌های شهری (از جمله مدارس، بیمارستان‌ها و مراکز خرید) افزایش می‌یابد.
- ایجاد فرصت‌های شغلی: پروژه‌های توسعه‌ای، طیف وسیعی از مشاغل در حوزه‌های عمران، گردشگری، حمل‌ونقل و خدمات شهری پدید می‌آورند که درنتیجه، تقاضا برای سکونت و خرید واحدهای مسکونی نزدیک به محل کار نیز بالا می‌رود.
روند صعودی تقاضا و قیمت املاک
با رشد سریع شهرنشینی و افزایش جمعیت جوان در عربستان، بازار املاک در شهرهای بزرگی همچون ریاض، جده و دمام به‌طور مداوم گسترش یافته است. این رشد به‌ویژه با آغاز پروژه‌های کلان نظیر نئوم و قدیه به مناطق جدید نیز سرایت کرده و تغییرات چشمگیری را به‌دنبال داشته است. یکی از این تغییرات، رشد قیمت زمین در اطراف پروژه‌های بزرگ است؛ چراکه سرمایه‌گذاران به‌دنبال خرید یا پیش‌خرید زودهنگام هستند و همین امر منجر به افزایش چشمگیر قیمت زمین و املاک در این مناطق شده است. همچنین، افزایش اجاره‌بها به‌دلیل رشد مشاغل و ورود نیروی کار مهاجر در بسیاری از مناطق شهری مشاهده می‌شود و این موضوع تأثیر مستقیمی بر هزینه‌های زندگی در این شهرها دارد. ازسوی‌دیگر، تنوع در پروژه‌های مسکونی نیز به چشم می‌خورد و سازندگان محلی و بین‌المللی پروژه‌های متنوعی از مسکن‌های لوکس گرفته تا واحدهای میان‌رده و اقتصادی را برای پاسخگویی به نیازهای متفاوت مردم عرضه می‌کنند. این تحولات بازار املاک عربستان را به یکی از بازارهای پویا و جذاب منطقه تبدیل کرده است.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری خارجی و برنامه اقامت ممتاز
از طریق برنامه «اقامت ممتاز» که اطلاعات آن در وب‌سایت pr.gov.sa در دسترس قرار دارد، اتباع خارجی می‌توانند در عربستان ملک خریداری کنند و از مزایای اقامتی بهره‌مند شوند. این حرکت دولت، ورودی سرمایه‌های تازه به بازار ساخت‌وساز و زیرساخت، رشد اقتصادی سریع‌تری را رقم می‌زند. همچنین در گذشته، محدودیت‌های مالکیت خارجی در عربستان به‌صورت گسترده وجود داشت؛ اما حالا با تسهیل مقررات و واگذاری مناطق مجاز، سرمایه‌گذاران بین‌المللی راحت‌تر می‌توانند وارد بازار شوند.
چالش‌ها و ریسک‌های بالقوه
با وجود تأثیر پروژه‌های توسعه‌ای عربستان بر بازار املاک و مستغلات و تمام مزایای آن، سرمایه‌گذاران و خریداران باید به برخی چالش‌های احتمالی هم توجه کنند:
- نوسان قیمت نفت: هنوز بخش مهمی از اقتصاد عربستان به نفت وابسته است و کاهش شدید قیمت نفت می‌تواند بودجه و سرعت اجرای پروژه‌های کلان را تحت تأثیر قرار بدهد.
- ریسک اشباع برخی مناطق: در بعضی مناطق که از قبل با مازاد عرضه املاک مواجه بودند، ممکن است توسعه پروژه‌ها با احتیاط انجام شود یا قیمت‌ها در مقاطعی دچار رکود کوتاه‌مدت شوند.
- رعایت فرهنگ و قوانین محلی: سرمایه‌گذاران خارجی باید از محدودیت‌های فرهنگی و مذهبی خاص عربستان آگاه باشند؛ برای نمونه، برخی مناطق همچنان برای خرید و تملک خارجیان بسته است.
در مجموع، پروژه‌های توسعه‌ای عربستان تحت لوای «چشم‌انداز ۲۰۳۰» شرایط را برای گسترش و پویایی بازار املاک مهیا کرده‌اند. تمرکز بر طرح‌های گردشگری، تفریحی، فناوری و زیست‌محیطی، ضمن جلب توجه سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، نویددهندۀ رشد پایدار و بلندمدت در بخش مستغلات است. با وجود ریسک‌ها و چالش‌هایی نظیر تأثیرپذیری از قیمت نفت و نیاز به هماهنگی با الزامات فرهنگی، افق سرمایه‌گذاری در املاک عربستان و تأثیر پروژه‌های توسعه‌ای عربستان بر بازار املاک و مستغلات امیدوارکننده به‌نظر می‌رسد.
